Gezondheid – ziekte

Voor een goede gezondheid en juiste bestrijding van ziekten zijn passende maatregelen nodig. Beide zaken zijn van zodanig levensbelang dat iedereen én daarvan het essentiële moet weten, én het nodige eraan moet doen.

Beschouw je lichaam maar als een VIP (“very important person”). Een VIP krijgt een eersteklas behandeling en dat komt óók jouw lichaam toe. De basis daartoe is: 1 Gezond eten en drinken. 2 Werken en rusten met elkaar in balans brengen. 3 Voldoende nachtrust nemen. 4 Ziekte voorkomen, c.q. goed behandelen. Voor het eerste punt van zorg wordt verwezen naar “Voeding.” Het tweede punt van aandacht is de besteding van de beschikbare tijd tussen eten én slapen; zo geformuleerd omdat deze twee zaken van levensbelang zijn en altijd voorrang hebben.

Zowel voor ons lichaam als voor ons denkvermogen is het afwisselen van werken en ontspannen een absolute noodzaak. De balans tussen inspanning en ontspanning is voor ieder verschillend. De verhouding tussen die twee kan door training wel verlegd worden. Kun je het studeren of het werken aanvankelijk maar kort aaneengesloten volhouden, na training is dat best op te voeren tot drie á vier uur.
Ter voorkoming van stress is regelmatige ontspanning steeds nodig. Hoe men ontspant is minder belangrijk. Hoofdzaak is dat ten minste twee á drie keer per dag even gas teruggenomen wordt. Beweging daarbij in de buitenlucht is gezond voor lijf en leden. Die activiteit moet het liefst zonder prestatie− of wedstrijd element zijn.
Dat men tijd voor zichzelf vrijmaakt is net zo noodzakelijk voor de gezondheid van de geest als die van het lichaam. Is de verhouding tussen werken en rusten langere tijd uit balans, dan treedt overspanning (stress) op. Aanvankelijk is daar zelf nog wel wat aan te doen. (Zie: “Stress”) Is men echter in een dieper dal terechtgekomen, dan is externe hulp via huisarts of psycholoog geboden.

Het derde aandachtspunt is voldoende nachtrust. Zonder deze rust is leven niet mogelijk. De opknapbeurt die lichaam en geest hierbij ondergaan, is voor iedereen een must. Edison zei maar enkele uren te slapen, maar deed overdag wel meerdere dutjes. Voor de meeste volwassenen (90%) is acht á negen uur slaap wenselijk. De kwaliteit daarvan is vanzelfsprekend beter in een rustige omgeving ('s nachts), en verder is ook een comfortabel bed belangrijk. Het doen van dutjes is voordelig als men minder tijd heeft om te slapen. Twee keer een kwartiertje dutten vermindert de behoefte aan nachtrust met anderhalf uur.
Wat slaapmiddelen betreft is een waarschuwing op zijn plaats. Ze veroorzaken namelijk vaker een (andere) moeilijkheid, dan dat daardoor het slaapprobleem wordt opgelost; zeker als gebruik langer dan enkele weken aanhoudt. (Zie ook “Slapen.”)

Het vierde punt: Beschrijving van ziekten en de bestrijding ervan in het kader van dit boek, zou gemakkelijk kunnen leiden tot een onjuiste vaststelling (diagnose) van een ziekte, met als gevolg een verkeerde behandeling (medicatie), en dat is nog erger. Daarom ben je voor een juiste diagnose aangewezen op de huisarts. Verkeerde zelfmedicatie, of het maar op zijn beloop laten, kan een kwaal verergeren en tijdige effectieve behandeling in de weg staan.

Natuurlijk is het wel verstandig ook zelf na te gaan wat de oorzaak van een ongemak is. Luisteren naar signalen van je lichaam is wijs en kan erger voorkomen. Bij de zorg voor je gezondheid is het nuttig te weten wanneer je de dokter dient in te schakelen, en in welke gevallen je je kunt behelpen met een pijnstiller.
Wenst men meer zelfredzaam te zijn, dan kan het boekje “Zelf dokteren” van de consumentenbond geraadpleegd worden; voor details zie de literatuuropgave.

Bij korte of hevige pijnen, die niet langer dan één of enkele dagen aanhouden, verzachten paracetamol bevattende pijnstillers goed. Deze zijn te gebruiken bij oorpijn, kiespijn, hoofdpijn, spierpijn en menstruatiepijn. Voor velen is de helft van een tabletje van 500 mg per inname al voldoende. Zes tot acht hele tabletten per etmaal is het toegestane maximum. Als een beroep op pijnstillers vaak nodig is, is een bezoek aan de huisarts noodzakelijk.

Bij niet langdurige en niet hevige maagpijn kun je een maagzuurbinder of een maagzuurremmer gebruiken en bij keelpijn is gorgelen met zout water aan te bevelen. Overigens wordt keelpijn in veel gevallen ook enigszins verlicht door te zuigen op een snoepje. Pijnlijke buikkrampen, gevolgd door herhaald toiletbezoek, betekent dat het lichaam met diarree reageert op een infectie, veroorzaakt door bacteriën of virussen. Minstens een etmaal niets eten, maar wel veel drinken, is dan geboden. Slappe thee zonder suiker, bosbessensap zonder suiker, of rijstwater zijn het meest doeltreffend.
Rijstwater wordt gemaakt door twee eetlepels rijst in een liter water twintig minuten te laten koken.

Veel klachten gaan vanzelf weer over; duurt een klacht echter langer, dan is een bezoek aan de huisarts aan te raden.

Een verkoudheid duurt ongeveer vijf etmalen en verdwijnt zonder enige behandeling daarna vanzelf. Vitamine C en drop bekorten die duur slechts tot vijf dagen; ze zijn alleen maar profijtelijk voor de winkelier. Afdoende middelen tegen verkoudheid zijn er helaas (nog) niet. Koorts is, net als pijn, een zinvol signaal van het lichaam dat er iets niet in orde is. Als de koorts van volwassenen hoger is dan 38° graden Celsius, is het verstandig de dokter te raadplegen. Een langer durende geringe verhoging van de lichaamstemperatuur is eveneens een reden om naar de dokter te gaan.

Bij bezoek aan een arts is het meer aan te bevelen de verschijnselen (pijn, last) te vermelden dan de vermoedelijke kwaal.

Er worden vaak vragen gesteld, zoals:

Æ Wanneer precies is de pijn of klacht begonnen en was dat plotseling?

Æ Waar zit de pijn; is dat exact aan te wijzen?

Æ Heb je er vaker last van gehad?

Æ Zo ja, gebruikte je toen medicijnen? Welke?

Æ Wat is er recent veranderd (eten, slapen, emoties, stoelgang, etc.), verband houdend met de klacht?

Noteer de antwoorden hierop, voeg er eventueel zelf nog eigen vragen aan toe, zodat je tijdens het gesprek met de dokter niets vergeet.

Het is ook verstandig een soort logboek bij te houden, waarin alle ziekten van jou vermeld zijn; met een overzicht van de gebruikte medicijnen. Het is goed dat de behandelende (vreemde) arts over deze gegevens kan beschikken.

Ziekten zijn ten dele te voorkomen door gezonde voeding en zorg voor een goede hygiëne.
In het kader van dit boek worden alleen de meest primaire beginselen voor algemene hygiëne besproken:

Æ De noodzaak van het handenwassen (dat is meer dan afspoelen) vóór het eten en na het toiletbezoek, is voldoende bekend. Een goede wasbeurt vóór het eten klaarmaken is even noodzakelijk. Dit is om de handen en vooral ook de nagels zo goed mogelijk te ontdoen van ziektekiemen.

Æ Etensresten zijn een ideale broedplaats voor deze kiemen. Het is daarom verstandig direct na gebruik alle eetgerei schoon te maken.
(Aangekoekte etensresten laten gemakkelijker los na enige tijd inweken! Een tip is: Schuren en schoon steken voorkom je door inweken.)

Æ Vaatdoekjes en schuursponzen zijn eveneens echte kweekplaatsen voor bacteriën; daarom is reiniging ervan met zeer heet water nodig. Trouwens, het frequent wassen van álle keukentextiel is beslist een noodzaak.

Æ Houd rauwe en gekookte etenswaren strikt gescheiden.

Æ Beperk bacteriegroei zoveel mogelijk door diepvriesproducten te ontdooien in koelkast of in magnetron.

Æ Het is bekend dat onbeschermde geslachtsgemeenschap grote risico's voor overdracht van allerlei infecties – van geringe tot zeer ernstige – met zich kan meebrengen. Is zwangerschap ongewenst...? Voor safe seks is het daarom aan te raden tijdig het gebruik van een condoom af te spreken. In onderling overleg kan besloten worden voorlopig elkaar met de hand te bevredigen (elkaar t0t orgasme brengen; ook wel mutueel masturberen genoemd).

Æ Ter voorkoming van infecties van vagina en urinewegen (o.a. blaasontsteking) is het voor vrouwen noodzakelijk na de ontlasting zich van vóór naar achteren te reinigen.

Æ Ten slotte een enkele opmerking over de hygiëne van het denken. Een probleem dat niet direct op te lossen is, kan piekeren, en na enige tijd zorgelijk tobben tot gevolg hebben. Dit legt verkeerd beslag op het denken.
Realiseer je dat het zich richten op oplossingen altijd effectiever is dan het tobben over oorzaken. Soms kan een oplossing gevonden worden door het probleem eens van een andere kant te bekijken, of het met een ander te bespreken. Een zaak onder woorden brengen, vergemakkelijkt het logisch denken. (Zie ook “Stress.”)

Natuurlijk is niet élk probleem oplosbaar. Aanvaarding van dat feit, en daarmee leren omgaan, is helaas soms de enige keus. Indien normaal functioneren gedurende langere tijd onmogelijk is, omdat het probleem je gedachten helemaal in beslag neemt, kan dat je gezondheid ernstig schaden. Professionele hulp (via de huisarts) is dan geboden.

Treffende uitspraken: ·

Een ons voorzorg is evenveel waard als een pond medicijnen.

An apple a day keeps the doctor away. (Engels spreekwoord)

Literatuur: SISO-nummer 604 (Bibliotheek rubricering) * Zelf dokteren – Gertjan Huis in 't Veld – ISBN 90 246 0141‑X. * Voeding als medicijn – Rob Oppedijk – ISBN 90 215 9518 4. Jongste revisiedatum 12-4-2019