Liefhebben en vriendschap
Als
tiener denk je dat niets zo gemakkelijk is als liefhebben. Plotseling overvalt
liefde je voor een vriendje als een uiterst opwindend gevoel; je hart gaat
sneller kloppen en er komt een geluksgevoel in heel je lijf en leden.
Verliefdheid ontstaat op iemand waarbij je alle eisen in het begin vanzelf
loslaat.
In dit hoofdstuk wordt liefhebben en de ontplooiing daarvan tot ware liefde
beschreven. Vriendschap is in principe met liefhebben verwant, daarop wordt
aansluitend nader ingegaan.
Hierboven werd
geduid op verliefdheid van een jong stelletje. De rozengeur en maneschijn van
het prille begin (het
amateurisme) kan heel goed overgaan in werkelijke liefde (het vakmanschap),
mits je die kunst verstaat.
“Liefhebben is een kunst” schrijft Erich Fromm in een van zijn boeken. (Zie literatuuropgave.). Om die kunst
meester te worden is theorie nodig en daarnaast
oefening in de praktijk, en bovenal de wil je ervoor in te zetten.
Het is
belangrijk te weten hoe prille verliefdheid naar ware liefde toegroeit. De
theorie luidt: Je spreekt van liefde als een relatie gericht is op groei in het
samenleven, zorgdragend voor het geluk van elkaar, waarbij ieder zijn integriteit
(onkreukbaarheid)
en zijn individualiteit (eigen
aard, persoonlijke karakter) bewaart.
Dat betekent dus een liefdesverhouding tussen gelijkwaardige personen. Je kunt
het ook zo zeggen:
Twee mensen groeien tot een éénheid en blijven toch twee.
Een zaak, een ding, een dienst kun je kopen, ware liefde is voor geen prijs te koop; het is er alleen als je het samen wilt. Schoonheid en aantrekkelijkheid, genot en uitstraling werken weliswaar als een magneet, maar zijn geen duurzaam fundament voor een goede relatie. Het gaat om het innerlijk, om het wezen van die persoon!
Liefhebben heeft twee onafscheidelijke kanten, liefde geven
en bemind worden. Het ene kan niet zonder het andere. Creativiteit en
voortdurende groei zijn noodzaak. Ware liefde is namelijk in wezen niet een
gevoel, maar een activiteit die de beste eigenschappen bij beiden stimuleert.
Deze kan slechts in vrijheid worden beoefend, maar nooit afgedwongen. Het kan
beschouwd worden als geven. Dit is één van de mooiste menselijke vermogens. Als
het gedaan wordt uit liefde maakt het je blij en gelukkig; je stroomt ervan over.
Vreugde, maar alles, ook verdriet en alle andere gevoelens wil je samen delen.
Geven voelt hier waarachtig als ontvangen.
Behalve liefdesverklaringen in allerlei toonaarden zijn er een vijftal meer concrete manieren van geven aan je geliefde. Het zijn onderstaande blijken van genegenheid elk met enkele voorbeelden:
|
Interesse |
Activiteit |
Schenken |
Gevoel |
Bewondering |
|
Echt luisteren Aandacht geven Medeleven tonen |
Hoffelijk zijn Iets doen Hulp verlenen |
Cadeautjes Bloemen Sieraden |
Aanraking Omarming Er zijn |
Complimenteren Prijzen Aanmoedigen |
Wát een heerlijk gevoel geeft, is voor iedereen weer anders; en weet:
Verrassing
gaat boven sleur.
Het is trouwens een leuke bezigheid dat uit te proberen. Wat je partner op prijs stelt is bijna altijd iets anders dan waar jij van houdt.
Ook bij de meest intieme daad, de geslachtsdaad, staat het
geven voorop. Bij de paring gééft de man tijdens het orgasme zijn zaad aan de
vrouw. De vrouw gééft toegang tot het centrum van haar vrouw zijn voor haar
orgasme. Samen beleven ze de “eenwording”. De fijnste gevoelens voor elkaar
worden ermee bezegeld. (Zie in “Gezondheid” hygiëne safe seks)
De meest fundamentele hartstocht, nodig voor de instandhouding van de mensheid,
dient een uiting van liefde te zijn. Het respecteren van de verlangens van
elkaar dient hierbij voorop te staan.
De wil van de ander, laat staan de eis, om iets op te geven
of op te offeren behoort niet tot het bedoelde geven. Indien iets al nagelaten
zou moeten worden, moet het besluit daartoe door jou zélf, en in volle vrijheid
genomen worden.
Een onwaarachtige vorm van de kunst van liefhebben is die, waarbij één van
tweeën zich onderwerpt aan de ander, alles accepteert en zelf zodoende het zelfrespect
verliest. Je maakt je dan tot instrument van je “liefhebber” en behoeft zelf
niet meer creatief bezig te zijn. In feite ben je dan verworden tot een
lustobject.
Trouwens, ook het tegenovergestelde, de (over)heersende vorm, waarbij je de ander uitbuit, vernedert of tot werktuig maakt, is respectloos en van hetzelfde laken een pak.
Om een ster te worden in liefhebben volgen hier vijf fundamenten en vier bekwaamheden.
Fundamenten
|
|
Liefde geven en ontvangen is alsof de warmte van de zon aan twee kanten gevoeld wordt. Liefhebben is gegrondvest op vijf fundamenten aangegeven rondom de ster hiernaast. (geven, respect, inzicht, zorg en verantwoording) . |
Het symbool voor liefhebben is stralend, want als je alle fundamenten weet te beoefenen voelt dat als de schittering van een ster.
Na het al besproken geven worden de andere punten hieronder kort verduidelijkt.
Respect
hebben voor de ander, betekent je vriend(in) in zijn/haar waarde laten;
hem/haar aanvaarden zoals hij/zij is.
Als een gedrag echter de ander hindert, mag er best een inspanning geleverd
worden om de scherpste kantjes daarvan glad te strijken. Jezelf veranderen is
al uiterst moeilijk, je partner veranderen is een heksentoer. Toon begrip voor
elkaar en gun elkaar de tijd.
Het is beter een succesje in verandering te roemen dan elke misser te verwoorden.
Achting voor elkaar groeit zelfs na een heuse confrontatie, zeker wanneer die gevolgd
wordt door verzoening.
Inzicht; de drie fundamenten: zorg, verantwoordelijkheid en respect kunnen niet zonder inzicht in het wezen van die kameraad, elkaar werkelijk kennen. Dit is annex met het motto “ken uzelf” van Delphi. Net als jezelf kennen is dat een vrijwel levenslange opgave om voor de ander liefdevol begrip op te brengen.
Zorg, bezorgdheid voor het welzijn, het welbevinden van de ander, kan misschien vergeleken worden met de zorg van de moeder voor haar baby; zij heeft het beste voor met haar kind. Maar pas op, overdaad net als bij de opvoeding staat groei naar volwassenheid in de weg. Zorg bij liefhebben betekent dat de mogelijkheden van je vriend(in) verwerkelijkt kúnnen worden.
Verantwoording
in dit verband heeft met antwoorden op de behoeften van de geliefde te maken en
houdt ook in rekenschap afleggen. Dit mag echter niet ontaarden in uitersten.
Te ver gaat bijvoorbeeld het denken voor de ander, of bij overdrijving: bedillerigheid. Dat zou in strijd zijn met respect.
“Soort zoekt soort” is een gezegde dat zou inhouden dat
geliefden “gelijk” zouden moeten zijn. Dat stoelt niet op theorie; het is wel
een vaak gehoorde mening. Het ten diepste kennen/begrijpen van elkaar is van
groot belang voor de vraag of je bij elkaar hoort. Zo verduidelijkt heeft het
gezegde toch wel waarde, mede in het besef dat je allebei “een mens op weg”
bent.
In elke relatie vormt de ontwikkeling van genoemde vijf
fundamenten een nooit eindigende activiteit. Ze dienen natuurlijk wel in
onderlinge samenhang geleerd te worden.
Over geen enkel ander onderwerp is zoveel gedicht en geschreven – en ook op
muziek gezet – als over liefde en liefhebben. Daaruit blijkt dat ieder mens
ernaar hunkert. Of het nu gaat om liefde tot je partner of de medemens, of
religieuze toewijding; in alle gevallen is het streven universeel.
Evenals groei naar een evenwichtige persoonlijkheid, is harmonieus liefhebben afhankelijk van je wil, je toewijding tot die kunst. Met nadruk moet hieronder langdurige en voortdúrende toewijding worden verstaan. Het nú vurig wensen is slechts één facet. Net als bij een diamant heeft beminnen vele facetten. Al die aspecten steeds verder ontwikkelen versterkt de onderlinge band.
Bezig zijn met verdieping van het liefhebben maakt je ook
gelukkig. Het werken eraan doet je beseffen dat er nog veel te leren is en dat
het opdoen van ervaring essentieel is.
Praktijk
Hoewel praktijk geleerd wordt door oefening en niet beschreven kan worden, valt er toch wel iets over te zeggen. Net als bij de opleiding tot vakman is het nodig je enige vaardigheden eigen te maken. Een elektricien die de wet van Ohm kent, moet tevens door oefening leren een apparaat goed aan te sluiten. Ook bij liefhebben is training noodzaak, en wel in 4 bekwaamheden:
Bekwaamheden
|
Ook
deze bekwaamheden zijn alle vier van wezenlijk belang om die bijzondere kunst
meester te worden.
Om misverstanden te
voorkomen worden deze vier begrippen ook enigszins toegelicht. |
|
Toewijding: betekent met volledige overgave zich geven aan je geliefde; andere woorden in dit verband zijn: er een heilige zaak van maken; eeuwig volhouden; echt willen. Deze instelling heeft net als een plant voeding en tijd nodig om tot bloei te kunnen komen. Liefdevolle loyaliteit betekent ook dat rekenschap aan elkaar afgelegd kan worden voor alle daden.
Concentratie:
bundeling van al je aandacht op de ander. Doeltreffend is het je te richten op
één punt van aandacht. Studeren met een interessant programma op de TV lukt
niet; je wordt daardoor geheid teveel afgeleid. Bij concentratie op één
gedachte, één mening wordt je denken als het ware vastgespijkerd op dat
onderwerp. Dit werkt cumulatief, ongeveer zoals men vaak denkt dat een
sneeuwbal op een helling uitgroeit tot een lawine. (Lawines ontstaan echter hoogstwaarschijnlijk door
afschuiving van massa's.)
Ongetwijfeld geldt: oefening is de beste leermeester.
Discipline: acht uren arbeid per dag wordt met discipline verricht omdat je vindt dat het zo hoort. Jezelf ertoe zetten is beslist nodig om iets goed, beter, of zelfs op zijn best te doen. Het hoort zo, om welke reden dan ook. Regelmaat die je jezelf gedisciplineerd oplegt, ervaar je na verloop van tijd zelfs als prettig, gemakkelijk en als een goede gewoonte.
Geduld: geen enkele vaardigheid waait je zomaar aan. Evenals in de sport en in je vak is het ook bij liefhebben nodig je voortdurend en geduldig te blijven bekwamen. “Oefening baart kunst”. Eigenlijk heeft een kind dat leert lopen van nature veel geduld; het valt telkens en gaat toch stug door om deze kunst meester te worden. Bijzonder in dit voorbeeld is dat niet de moeder stimuleert, maar het kind zélf wil leren lopen. Voor jongelui is geduld één der moeilijkste vaardigheden; je leert het alleen door gestadig en bestendig volhouden.
De wil je ervoor in te zetten
De wil je te verdiepen in de theorie (de vijf fundamenten) en het leren van de praktijk (de vier vaardigheden) moet echt uit je hart voortkomen. Je moet het zélf willen. Beslist niet omdat het zo hoort, of je geliefde het zo wil; nee, je moet er volledig achter staan.
Na het begin van verliefdheid, waarbij een innerlijke kracht
je naar de ander trekt, is het van belang dat deze kracht ondersteund wordt
door je verstand. Voor de bestendigheid van liefhebben is het zelfs
onontbeerlijk dat je je er geheel voor wilt inzetten. Dat is zeker nodig als de
liefdesband tijdelijk wordt aangevochten.
Training van de fundamenten en vaardigheden, zo nodig in een afkoelingsperiode,
kan een relatie weer op het goede spoor helpen.
Opgemerkt moet worden dat jouw (jullie) inzet niet moet leiden naar overdrijving van één van de eerder genoemde aspecten. Dit kan zelfs kwade kanten hebben; daarop is al eerder terloops gewezen; de gulden middenweg is ook hier van belang. Het gaat altijd om de gehele persoon.
Conflicten
Het is een vergissing dat men als geliefden twistpunten dient te vermijden. Omdat liefhebben zich richt op het samen één – het gelijkwaardig – zijn, is het ten diepste kennen van elkaar noodzaak; juist óók door moeilijkheden heen. Achteraf beschouwd kan een botsing zelfs leiden tot wederzijds begrip, zodra men ook de échte (niet te verwarren met de vermeende) oorzaak kent. Immers voor elk gevolg is een oorzaak te vinden; het kennen van de juiste oorzaak is een vereiste om verbeteringen te starten of een compromis te sluiten. Vanzelfsprekend is er moed en inschikkelijkheid nodig om een conflict bespreekbaar te maken.
Veel trammelant is op te lossen door het juiste signaal op het juiste moment af te geven. Bij een probleem in de omgang met iemand gaan we namelijk vaak uit van een aantal verkeerde veronderstellingen, die de opheffing ervan in de weg staan. Bijvoorbeeld:
De ander zal wel weten:
Æ dat ik een probleem heb;
Æ dat hij daarin een rol speelt;
Æ wat hij eraan zou kunnen doen bij herkenning van het feit.
Reacties van jou kunnen zijn:
Æ er het zwijgen toe doen en .... kwaad zijn;
Æ schijnbaar erg assertief, zelfverzekerd reageren ... en hem op zijn nummer zetten;
Æ of ten slotte, en dat is het beste, de ander een signaal geven dat jij last hebt van wat hij deed, of hoe hij dat deed.
Meestal maken we de ander duidelijk dat híj / zij de moeilijkheid veroorzaakt, in plaats van te zeggen dat we zélf een probleem hebben. Men is in het algemeen wel bereid te helpen, mits dat niet op een dreigende manier naar voren wordt gebracht. “Ik zit met een kwestie.” komt minder scherp over dan de uitdrukking “Jij bent een probleem voor mij.” Het is ook beter te verklaren wat z’n rol bij het ontstaan van de zaak is geweest, en verder ook hoe hij dit zou kunnen oplossen. Belangrijk bij een dergelijk signaal is dat jij het beschouwt als een probleem van jezélf, en niet van de ander.
De kwestie onderling bespreekbaar maken, vraagt zonder meer
stuurmanskunst. Wanneer je een voor beide partijen bevredigend compromis
bereikt, geeft verzoening zeker een goed gevoel. (Zie ook “Conflicten.”)
Besluit:
Niets in het leven is heerlijker dan liefhebben zoals hiervoor
beschreven. Het stimuleert de fijnste gevoelens en de edelste gedachten in ons.
Tevens bevordert harmonieus liefhebben de gezondheid van lichaam en geest.
De
overeenkomst tussen een lange bergwandeling en liefhebben is verrassend:
De wandeling leidt naar
een onvoorstelbaar hoge top;
gaat soms via moeilijke passages.
Juist dat samen zwoegen geeft je genoegen;
je kent momenten van heerlijk genieten en ......
door je inspanning bereik je een steeds hoger niveau. (Plume)
Op grond van de fundamenten en vaardigheden, zoals die beschreven zijn in voorgaande paragraaf, is er geen verschil tussen vriendschap en liefhebben. Tussen vrienden onderling zijn ook de vermelde punten: geven, zorg, verantwoordelijkheid, respect en het ten diepste kennen de theoretische basis voor echte sympathie. Om dit in praktijk te brengen is eveneens training nodig in: discipline, concentratie, geduld en uiterste toewijding. Een summiere toelichting van de fundamenten en vaardigheden vind je hiervoor onder liefhebben.
Bij een vriend voel je je veilig, je kunt er “gewoon” zijn; je vertrouwt elkaar. Echte vriendschap kan tegen een stootje. Wanneer een vriend iets vervelends meemaakt, kan hij er met jou over praten. In die situatie is meestal geen raad of oordeel nodig, maar een luisterend oor, medegevoel, of bevestiging. In wezen is dit toch óók geven, namelijk geven om iemand.
Een oude legende over verantwoordelijkheid luidt:
De Ander gaat zich te buiten aan zichzelf verrijkend gedrag (“Ikke, ikke en de rest kan stikke.”) Als deze Ander dood is en in de hel zit, komt heer Ik op bezoek en toont diep medelijden met hem. Heer Ik zegt op vriendelijke toon: “Wat jammer dat je hier zit, ik heb vaak gehoopt dat je tot inkeer zou komen en je medemens meer zou liefhebben.” Het antwoord van Ander luidt: “Waarom heb je dat niet gezegd toen ik nog leefde en nog kon veranderen?”
De legende maakt ons erop attent dat verantwoordelijkheid
voor een vriend niet vernauwt tot uitsluitend aardig zijn. Kritiek met tact gebracht,
zal de onderlinge band zelfs versterken.
Tact wil zeggen: met gevoel voor wat in die situatie passend is.
Vrienden verwerven
We zullen nog
wat nader ingaan op wat men wel “sociale vaardigheden” noemt; dat wil zeggen
bekwaamheid in de omgang. Een aandachtspunt is: Hoe krijg je vrienden. Als je
jezelf afsluit voor de buitenwereld zul je niet gemakkelijk “ontdekt” worden.
Met andere woorden: als je vrienden wilt hebben, zul je ervoor moeten zorgen
dat je gezien, gehoord of opgemerkt wordt.
Een advertentie in een plaatselijke krant of op faceboek is ongebruikelijk. Er zijn voor het leggen van
contacten eenvoudiger middelen. In je vrije tijd bijvoorbeeld kun je deelnemen
aan sport of je aansluiten bij een club. Ook kun je aan meer incidentele
activiteiten meedoen, bijvoorbeeld een musical bezoeken, naar evenementen gaan,
of deelnemen aan een daartoe geschikte vakantiereis. Natuurlijk moet dit dan
wel je belangstelling hebben. Dergelijke gelegenheden bieden namelijk meer
kansen voor contact. Beginnen met positieve opmerkingen scoort altijd beter dan
afbrekende kritiek. Ook gevoelens delen of ervaringen uitwisselen is een
effectieve start.
Enige durf is wel een vereiste; door het te proberen
ontwikkel je dat. Immers een kind leert lopen door het vallen te negeren.... .
Ook in de werksituatie kan vriendschap gesloten worden. Zakelijke,
organisatorische en andere belangen kunnen echter een rol spelen, waardoor dit
minder gewenst geacht wordt. En om die soms niet uitgesproken reden kan nader
contact dan vermeden worden.
Algemeen geldt dat, als je (meer) vrienden wilt hebben, je daar in principe
altijd zélf wat voor zult moeten doen. Een afwachtende houding aannemen is niet
het juiste signaal. Kan iets gedaan of gezegd worden dat de potentiële vriend(in)
waardeert of opvalt?
Vriendschap sluiten is te vergelijken met het scheppen van een beeldhouwwerk.
De ruwe steen heeft iets aantrekkelijks. Door eraan te werken krijgt hij
vastere vorm. Er ontstaat iets eigens in. Je hebt er een band mee.
Soort vrienden
Vriendschap ontstaat tussen mensen met gelijke interesses. Dat maakt het boeiender voor beide partijen. Hoewel de emancipatie gelukkig aardig vergevorderd is, zal in de praktijk vriendschap vrijwel steeds seksegebonden zijn, omdat er bij een contact tussen man en vrouw bijna altijd – van tiener tot senior – een zeker spanningsveld aanwezig is. Bovendien zijn de activiteiten van jongens vaak gericht op het doel en die van meisjes juist meer op de manier waarop dit bereikt wordt; het spel.
Vrienden behouden
Vrienden krijgen is één ding, ze behouden is vers twee. Hoe je dat doet, is een goede vraag. Voor de beantwoording ervan is het nuttig de vijf fundamenten en de vier vaardigheden te bestuderen en na te gaan in hoeverre jij daaraan voldoet en in tweede instantie pas of je vriend eraan voldoet. Bedenk dat men de splinter in andermans oog duidelijker ziet dan de balk in eigen oog. Vriendschap dient voor beide partijen iets boeiends te hebben.
Als redelijk denkend mens is het een goede zaak je eens af te vragen wat jij voor de ander doet, voor de ander betekent. Kan er wellicht meer aandacht besteed worden aan één der minder sterke fundamenten of vaardigheden? Terugkijken of je doen en laten in overeenstemming is met je persoonlijke voorkeuren kan nuttig zijn om te beoordelen of dat aanpassing vraagt. Het beoordelen van een vriendschapsrelatie moet slechts sporadisch plaatsvinden, want bij regelmaat is mogelijke onzekerheid een te hoge prijs. Per slot van rekening: “Je doet wat je doet.”
Toen Socrates
in Athene wandelde sprak een kennis hem aan en zei:
“Over ons beider vriend heb ik je iets te vertellen”. “Ho, eens even”,
onderbrak Socrates hem, “als het over onze vriend gaat: ….. heb je nagegaan of
het door de roddelzeef valt? ”
Is het waar of van horen zeggen?
Is het iets goeds of is het kwaadsprekerij?
Is het noodzakelijk dat ik het weet?
Zo niet vergeet het dan en belast mij er niet mee”. [1]
In onze cultuur zijn we niet erg gewend onze waardering voor de ander uit te spreken. Iemand stimuleren in zijn doen of laten, een schouderklopje geven of een complimentje maken, zijn uitingen die slechts weinig moeite kosten en kostbare vriendschap bevorderen.
Vrienden staan elkaar met woord en vooral ook met daad terzijde. In principe is die hulp in een of andere vorm wederkerig in onze westerse maatschappij. Maak echter nooit de fout alles op een goudschaaltje te wegen. Je voelt je meer tevreden als je iets voor iemand betekent dan handel te drijven in daden van vriendschap. “Voor wat hoort wat” past beter in het zakelijke verkeer.
De “hoogste” vriendschapsdaad ooit is de
tijdelijke gevangenschap van Damon van Syracuse.
Phintias was door Dionysius ter dood veroordeeld en
had uitstel gevraagd om zaken te regelen.
Damon stelde zich borg voor zijn boezemvriend Phintias en werd zolang gevangene.
Phintias keerde bijtijds terug; …… waarop de tiran
beiden in leven liet …… en verzocht als derde in hun vriendschapsverbond te
worden opgenomen.
Vriendschap in stand houden lijkt wel op tuinieren.
Beide vragen ze: aandacht,
zorg (voor de “planten”) en wieden
(van
“onkruid”.)
En verder:
Æ Behandel de ander zoals je dat jezelf zou wensen.
Æ Probeer ongewenste daden van de vriend te begrijpen eer ze te veroordelen.
Æ Respecteer andere inzichten; roddel niet en blijf altijd eerlijk.
Het groepsverschijnsel
In menige groep mensen komen “excentriekelingen” of “pesters” voor. Het excentriek zijn kan zich op allerlei terrein voordoen, zoals kleding, uiterlijk, gedrag of welstand. Je hebt dan het gevoel dat er meer op jou gelet wordt; jíj mág geen fouten maken. Aan dát feit op zich kun je niets veranderen, maar aan je eigen gevoelens daarover wél. Vooropgesteld dat je aan het bedoelde onderscheid niets kunt of wilt veranderen, is de enige mogelijkheid je dénken daarover te wijzigen. Makkelijk gezegd; je moet maar die bochel hebben of dat rode haar. Acceptatie van het feit zoals je bént, is beslist de enige weg, al is dat absoluut niet zo eenvoudig. Je mág jezelf ook liefhebben; “De ander liefhebben als jezelf” houdt dat ook in! Het wordt in deze bekende tekst zelfs voorondersteld! Anders denken over jouw onderscheid vraagt liefde, acceptatie en zelfvertrouwen. Waarachtig een moeizame weg.
Tegenover de anderen kun je een houding aannemen van
afsluiting voor hun kwalijke aanmerkingen; je kunt er eventueel ook creatief
mee omgaan. Bijvoorbeeld het nadeel/onderscheid zien als een pluspunt, of
indien het in je aard ligt, er zelfspot mee drijven. Welke houding het best
past, wordt bepaald door je persoonlijkheid en de situatie.
Pesten heeft soms met het voorgaande een duidelijk verband. (Zie ook “Conflicten”.) In het algemeen kan gezegd worden: hoe meer je reageert, hoe meer je de pester “beloont”. Door jouw reactie van geraaktheid wordt de treiteraar namelijk juist gestimuleerd door te gaan. De reactie die het best bij jou past, moet je kiezen uit: niet reageren (een plant die niet gevoed wordt, verdort vanzelf); een gevatte, ludieke opmerking maken, of ten slotte een gesprek aangaan, waarin je duidelijk maakt wat jouw probleem is omtrent zijn gedrag. Boosheid of terugpesten is, als reactie, weinig effectief, behalve als je een aanzienlijk machtsoverwicht hebt en daar ook gebruik van wilt maken.
Rake gezegden:
Wie karig zaait, zal karig oogsten. (Bijbel: 2 Korintiërs 9 - 6)
Liefde zoekt slechts één ding: het geluk van de ander. (Thomas Merton)
Je allerbeste vriend is degene, die het
beste in je naar boven brengt. (Henry Ford)
‘Si vis ameri,
ama’ → Geliefd zijn begint met liefhebben. (Seneca )
Liefde is de enige slavernij die mensen
graag op zich nemen.
(George Bernard Shaw)
En altijd is het zo geweest dat de liefde haar eigen diepte niet kent dan op het uur der scheiding (Kahlil Gibran)
Literatuur: SISO-nummer 415.3 (bibliotheek-rubricering )
* Liefhebben: een kunst, een kunde – Erich Fromm – ISBN 90 6131 554 9
Jongste revisiedatum 16-4-2019